Wat als je Mohammed beledigt ?

De eerste beledigingen aan het adres van Mohammed… vind je in de koran zelf. Zijn tegenstanders, m.n. de kooplui en bestuurders van Mekka, noemden hem o.a. een leugenaar en een charlatan (38:6), een zot (68:51). Waarom is dit relevant? Vanwege de reactie van de profeet. In Mekka worden de beledigingen door Mohammed niet gepareerd met bommen en granaten, maar volgens de toen gebruikelijke omgangsvormen: Word je beledigd dan roep je terug: ‘Wat je zegt, ben je zelf, en nog erger…’. Anderzijds (m.n. in de latere overlevering) wordt gesuggereerd dat Mohammed hier ver boven staat en – net als Jezus – zegt: ‘vergeef het hun, ze weten niet beter’.

Terzake: Vandaag kun je Mohammed zelf niet meer beledigen want hij is dood († 8 juni 632). 

Als we het dus hebben over een belediging van de Profeet, dan bedoelen we dat volgelingen van Mohammed zich beledigd voelen als iemand anders – meestal zelf geen moslim – zich negatief over Mohammed uitlaat. Dit gebeurt en zal blijven gebeuren zolang niet iedereen moslim is. Levensbeschouwelijk pluralisme is nu eenmaal de basis van de Westerse samenleving: Freedom of religion, opinion and expression is hier een hoog goed, verankerd in de grondwet (en bij uitbreiding in de diverse verklaringen van de rechten van de mens). Hetzelfde vrijheidsrecht maakt het mogelijk dat de islam in West-Europa vrijuit kan worden beleden. Maar ook andere opvattingen. Wie in deze regio van de wereld woont, oefene zich dus in het omgaan met meningen, opvattingen waar hij het niet mee eens is. Negatieve uitlatingen over personen (goden, profeten of…) die voor jou heilig zijn, zijn in West-Europa geen strafbare feiten. Punt aan de lijn. Trouwens: Doodsbedreigingen en aanzetten tot haat zijn wel strafbaar. Zo zijn onze manieren…


Hoe gaan volgelingen van Mohammed om met negatieve uitspraken over hun voorbeeld, leider, inspirator, profeet ?

Dat verschilt nogal want reacties op beledigingen hangen samen met de cultuur waarin je leeft. Die bepaalt voor een groot stuk hoe je met emoties omgaat. In een collectieve eer-cultuur zal dat anders zijn dan in permissieve individualistische cultuur. In de eerste cultuur zal er een groepsreflex zijn, die eerherstel eist. Betogingen met veel geritualiseerd geweld (pop/vlag-verbrandingen in islamitische landen), oproepen tot geweld en doodsbedreigingen op sociale media. Niet ongevaarlijk… In de permissieve cultuur zal men de schouders ophalen.

Degenen die willen veralgemeniseren (theologen, rechtsgeleerden) gaan op zoek naar voorschriften uit de ‘gezaghebbende teksten’ of heilige boeken. We kennen het principe inmiddels. Voor de islam is naast de koran ook de hadith belangrijk (= verzamelingen van overleveringen m.b.t. de profeet en zijn vrienden). [lees hier meer over dit onderwerp]. Daar is veel te lezen over de omgang met ongelovigen en afvalligen. En meestal is dat niet bepaald zachtzinnig. De cultuur waarin de islam groot is geworden was nu eenmaal een collectieve eercultuur. In de hadith en de biografie van Mohammed worden bespotters en andere figuren die Mohammed of ­Allah beledigen, vermoord of verminkt. Alle islamitische rechtsscholen (madhhabs) op één na zijn het er over eens dat op blasfemie de doodstraf staat – ook voor niet-moslims. En dat heeft z’n uitlopers naar vandaag: In een kwart van de islamitische landen zijn er wetten tegen godslastering of geloofsafval. En meestal staat er de doodstraf op. Hier doet zich echter hetzelfde probleem voor als bij alle opvattingen binnen de islam: De omvang, status en betrouwbaarheid van al die overleveringen is een twistappel onder moslims zelf. 1Er zijn ook moslims die komaf willen maken met het normatieve karakter van de Hadith en de Soenna (het voorbeeldige leven van Mohammed) en die hun geloof op Westerse bodem willen laten groeien en vruchtdragen.

Wilt u over islam en geweld toch meer lezen, dan kunt dat doen in de post over ‘In de godsdienst is geen dwang’ en de post over geweld in religieuze teksten.

  1. Dat komt omdat in de hadith wel handelingen en uitspraken van Mohammed en zijn vrienden worden overgeleverd, maar die zijn meer dan een eeuw (en vaak nog veel later!) na zijn dood vastgelegd. Ze worden via een ketting van personen (isnad) teruggeleid tot een tijdgenoot van Mohammed. Echter: Hier is veel kaf onder het koren (zeggen de moslimgeleerden zelf) en een behoorlijk aantal moet bestempeld worden als onwaar (men onderscheidt drie graden van betrouwbaarheid). Dus eigenlijk kun je daar niets mee, want altijd kan een andere moslim zeggen: ja, maar dat is maar een hadith…