Laat ik me even voorstellen: Ik ben Dick Wursten, theoloog, historicus en onderwijsinspecteur (levensbeschouwelijke vakken – tot 2024): www.dick.wursten.be. Deze website is de neerslag van mijn eigen ‘onderzoek’ naar de koran en de islam. Ik ben daar aan begonnen omdat ik op m’n honger bleef zitten bij al die websites/forums pro-contra islam op het internet waarop je terecht komt als je gaat ‘googlen’. Beide kampen zijn zich schijnbaar niet bewust van de eigen bias, en hebben blijkbaaar ook nog nooit gehoord van de noodzaak van meta-cognitie (= nadenken over hoe je eigen kennis tot stand komt). Als het over Schriftreligies gaat is dat echter noodzakelijk. Immers:
- Je zou kunnen denken dat er voor het lezen en interpreteren van bijbel en koran geen speciale hermeneutiek (uitlegkunde, verklaring en vertolking van een tekst) nodig is. Het gaat over teksten. En begrijpend lezen kunnen we allemaal, nietwaar!? Net zoals we ons de werken van Homerus, Augustinus, Goethe, en Umberto Eco min of meer eigen kunnen maken door aandachtig en contextueel geïnformeerd te lezen, zo zouden we via een historisch-letterkundige studie dan toch ook de bijbel/koran wel moeten kunnen begrijpen.
ECHTER, dat is een wijdversprijd misverstand (vb: wijlen Etienne Vermeersch) want… - Deze teksten worden namelijk door de ‘ingroup’ (de gelovigen) beschouwd als ‘heilige boeken‘ èn dit reeds gedurende vele eeuwen en dat heeft grote gevolgen voor hoe je leest wat er staat. Er heeft namelijk een enorme ‘betekenis-toename’ plaatsgevonden die a.h.w. aan de ’teksten’ zelf kleeft. Ze hebben niet alleen buiten-gewoon gezag, maar zijn (of bevatten, dat varieert per stroming) goddelijke openbaringen, zegt men. Dat impliceert dat er informatie van bovennatuurlijke oorsprong in zou staan. En: die extra betekenislaag wordt – dit tot verbijstering van de ‘outgroup’ – door de gelovigen (de ‘ingroup‘) als in de tekst zelf aanwezig beschouwd. De gewone lees- en uitleggingsregels kunnen die geheime betekenislaag niet vinden, en dus maar een kleine deel van de betekenis bloot te leggen. Enkel ‘insiders’ kunnen goed lezen, claimt men, gelooft men. ‘Outsiders’ missen de clou want ze hebben de sleutel niet om de schatkamer van ‘Gods Woord’ te openen.
Zich van deze stand van zaken bewust te zijn wanneer gelovigen en niet-gelovigen (outsiders en insiders) zich samen buigen over dezelfde teksten (en de daarop gebaseerd religies), is een absolute voorwaarde om zelfs maar te mogen hopen dat een inhoudelijk zinvol gesprek tot stand zou kunnen komen (mogelijkheidsvoorwaarde). Het kan, want elke insider is in zekere zin ook outsider, al was het maar bij wijze van gedachtenexperiment (hij twijfelt ook wel eens), en elke outsider kan de questions addressed by religion begrijpen, ook als hij de antwoorden misschien niet deelt.
Voilà, op deze wijze heb ik me dus in allerlei teksten van/over de islam, de koran, en de Profeet verdiept (ja, hoofdletters zijn de uiterlijke tekenen van het feit dat het geen gewone tekst is). De neerslag van mijn exploraties vindt u op deze website (zie het menu).
Dick Wursten